Vos vau parlar d’un temps que la television e internet existissián pas. Vos vau parlar d’un temps que los ivèrns èran regdes e la neu podiá faire conhèira. Amb un isolament geografic, las tradicions de las planas-nautas delh monde de Léger-Naut demoravan. Elh vilatge, quauqu’un podiá dire :

« Entre que veiretz a ma fenèstra la lantèrna, serà l’ora de la velhada a l’ostal ! »

Lo sèra, los velhaires e las velhairas fintavan la montanha en esperar lo senhal. Puèi lhor chaliá afrontar lo freid e la nueit. La serada se passava elh caire delh fuòc. Escotavan, contavan d’istòrias terriblas entrò mèjanueit. De chançons agradavan a l’amassada. A mèjanueit, manjavan la peça (pan, saussisson e formatge) d’avans que de tornar a l’ostal.

Lo bochin delh Monestièr

«  Un òme faguèt una pacha amb lo diable per fins de viure riche e longtemps. La condicion èra de pas jamai faire de chausa bòna. Un jorn, los morgues delh Monestièr laissèron eschapar un chaval. Nòstre òme l’atapèt e lo tornèt. Aquela besonha veniá a l’encontre de la pacha. Demandèt elh morgue de lo paiar per lo servici rendut. Lo prior benesiguèt un bochin e li bailèt. En chamin, l’òme rescontrèt un diable que cridava : « As petat ton jurament ! Damnes !» L’òme descampèt e lo bochin plantèt las banas dins lo frònt delh diable. Nafrat, se sauvèt mas lo bochin lo champairèt entrò Mende. Lo diable s’escondeguèt. Tanlèu lo bochin qu’arribèt, lo diable s’esvaporèt en un fum pudent. La bèstia se banhèt d’aquela odor. Dempuèi aquel jorn, totes los bochins emboconan. »

Elh mes de març, los jorns contunhavan de s’alonjar, Mezenc perdiá son blanc mantèl : marcava la fin de velhadas d’ivèrn.

Lexic fòrma velava

– faire conhèira (la neu) = demorar longtemps

– lo bochin = lo boc, lo bòchin

– morgue = monge

– champairar = sègre / seguir

Fleurina Sanouillet e la còla

Sorça : « Croyances populaire », Musèu e libre : Patrice Vey